Scroll for English
_Η ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΩΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ
Σε συνέχεια του προηγούμενου post…
Από τη σταδιακή εξαφάνιση του flâneur στα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι την Καταστασιακή Διεθνή και την αντίληψη για τη περιπλάνηση στη δεκαετία του ‘60 -με την οποία θα κλείσει αυτός ο κύκλος κειμένων- μεσολάβησαν ραγδαίες κοινωνικοπολιτικές αλλαγές. Εκτός από τους δύο παγκοσμίους πολέμους, παρατηρήθηκε εν γένει η επιτάχυνση της βιομηχανικής ανάπτυξης και της εξάπλωσης του καπιταλισμού. Παράλληλα, όλες οι πτυχές της αστικής ζωής άρχισαν να μετασχηματίζονται με ταχείς ρυθμούς, σύμφωνα με τους αντίστοιχα ταχείς ρυθμούς των εξελίξεων. Προφανώς, ο τομέας της τέχνης δεν έμεινε ανεπηρέαστος από τη λαίλαπα τον αλλαγών. Πολλά κινήματα διαδέχονταν το ένα το άλλο με το έργο τους να αντικατοπτρίζει την εποχή από την οποία προερχόταν.
Τα αποτελέσματα της βιομηχανικής επανάστασης και η ταχύτητα που χαρακτήριζε πλέον την αστική ζωή συνέβαλαν στη δημιουργία του κινήματος του φουτουρισμού μία δεκαετία πριν το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι φουτουριστές, εισήγαγαν τα νέα τεχνολογικά μέσα της εποχής στην τέχνη, η οποία έπαψε πλέον να έχει αναπαραστατικό σκοπό. Μετατράπηκε, δηλαδή, σε μέσο προσωπικής έκφρασης του καλλιτέχνη και αποτέλεσε ένα είδος σχολίου και κριτικής. Χαρακτηριστική είναι η αλλαγή που συνέβη στην αντίληψη των σχέσεων τέχνης-ζωής και αισθητικής-καθημερινότητας. Αφετηρία αυτής της αλλαγής ήταν το ανατρεπτικό κίνημα dada.
Ο ντανταϊσμός ήταν ένα πολιτιστικό κίνημα που ξεκίνησε στη Ζυρίχη κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και άνθισε την περίοδο 1916-1922. Το κίνημα αποτελούνταν από αναρχικούς επαναστάτες καλλιτέχνες, οι οποίοι ήταν ενάντια στην αστική τάξη της εποχής και στην πλήρη πολιτισμική συμμόρφωσή της με την εποχή. Ξεκινώντας από το Παρίσι οι Ντανταϊστές άρχισαν να διοργανώνουν μια σειρά από επισκέψεις σε διάφορα σημεία της πόλης. Η «επίσκεψη» -visit- «ανούσιων» τόπων αποσκοπούσε στην αναγωγή των τετριμμένων αστικών τόπων σε έργα τέχνης. Γινόταν, ουσιαστικά μια συστηματική προσπάθεια για εκλαΐκευση της τέχνης και σύζευξη της με την καθημερινή ζωή. Οι ντανταϊστές πίστευαν πως η εξερεύνηση της πόλης και η συνεχής ανακάλυψη καταστάσεων είναι παντού πιθανή.
Πρώτη συνάντηση ντανταϊστών στο Παρίσι, 1921
Με την εξερεύνηση του κοινότυπου-banal- οι ντανταϊστές προώθησαν πρώτοι την εφαρμογή περί του υποσυνείδητου της πόλης, η οποία έμελλε να εξελιχθεί από τους Σουρρεαλιστές και τους Καταστασιακούς. Ο Ντανταϊσμός, λοιπόν, ανέδειξε την πόλη ως έναν δυνάμει χώρο τέχνης και παρότρυνε τον παρατηρητή να αντιληφθεί τα πράγματα με νέο τρόπο και καινούργια ματιά. Παράλληλα, προέτρεψε τους καλλιτέχνες να εγκαταλείψουν τους μέχρι τώρα τρόπους αναπαράστασης και να «μεταφέρουν» το ενδιαφέρον τους στο αστικό περιβάλλον, όπου τα πράγματα δεν είναι προβλέψιμα αλλά κινούνται στη σφαίρα του δυνητικού και της έκπληξης (απαρχές των happening στην πόλη). Ο υπέρμετρος ακαδημαϊσμός που κατέληξε να διακρίνει τον ντανταϊσμό οδήγησε στην ίδρυση του σουρεαλισμού που βασίστηκε στη θεωρία ψυχανάλυσης του Freud περί ασυνειδήτου. Οι σουρεαλιστές ανέπτυξαν διάφορες δράσεις αυτοματισμού στο αστικό τοπίο, οι οποίες είχαν στόχο να φέρουν στην επιφάνεια το ασυνειδήτο τους. Ονόμασαν deambulation (αντι-περπάτημα) μια κατάσταση ύπνωσης, μέσω της περιπλάνησης. Αυτό ήταν και το μέσο με το οποίο πίστευαν ότι θα έρθει κανείς σε επαφή με την υποσυνείδητη πλευρά της περιοχής. Χωρίς να επενδύουν στην αισθητική του υπόσταση, προτείνουν το περπάτημα - την πιο φυσική και καθημερινή ενέργεια του ανθρώπου - ως το κύριο μέσο για να ερευνήσουν και να αποκαλύψουν τις «υποσυνείδητες ζώνες» της πόλης.
Η συνέχεια στο επόμενο...
«Το πραγματικό ταξίδι της ανακάλυψης δεν περιλαμβάνει το να ψάχνει κανείς για νέα τοπία, αλλά το να έχει νέα μάτια» Marcel Proust
Dada, η πρώτη επίσκεψη : εκκλησία του Saint-Julien-le-Pauvre Παρίσι, Πέμπτη 14η Απριλίου 1921. Ο στόχος της επίσκεψης ήταν να «αντιμετωπίσουμε την ανικανότητα των τουριστικών οδηγών (...)να ανακαλύψετε μέρη που πραγματικά δεν έχουν λόγο ύπαρξης”
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Land& ScapeSeries: Walkscapes_ Walking as an aesthetic practice, Francesco Careri, printing : Aleu, SA, Barcelona, 2003
Μελίτα Εμμανουήλ, Η τέχνη του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα (1900- 1950),
Ζωγραφική- Γλυπτική, (Σημειώσεις για τους σπουδαστές της Σχολής Αρχιτεκτόνων), Ε.Μ.Π., Αθήνα 2006
www.greekarchitects.gr
-------------------------------------------------
From the gradual disappearance of the flâneur in the mid-19th century to the Situationist International and the notion of wandering in the 1960s, rapid socio-political changes took place. Apart from the two world wars, there was a general acceleration of industrial development and the spread of capitalism. At the same time, all aspects of urban life began to be transformed at a rapid pace, in line with the correspondingly rapid pace of developments. Obviously, the art sector was not unaffected by the swarm of change. Many movements followed one another with their work reflecting the era from which it came.
The effects of the Industrial Revolution and the rapidity that now characterized urban life contributed to the creation of the futurist movement a decade before the outbreak of World War I. The futurists introduced the new technological means of that time into art, which no longer had a representative purpose. In other words, art had become a way of personal expression of the artist and was a kind of comment and criticism. A very typical characteristic of that time is the change that occurred in the perception of art-life and aesthetic-everyday relationships. The starting point for this change was the radical dada movement.
Dadaism was a cultural movement that began in Zurich during World War I and flourished from 1916-1922. The movement consisted of anarchist revolutionary artists, who were against the bourgeoisie of the time and its full cultural conformity to the time. Starting in Paris, the Dadaists began to organize a series of visits to various parts of the city. The "visit" of "useless" places aimed at turning the trivial urban places into works of art. It was, in essence, a systematic effort to popularize art and combine it with everyday life. The Dadaists believed that exploring the city and constantly discovering situations was possible everywhere.
By exploring the banal, the Dadaists were the first to promote the idea of the subconscious of the city, which was to evolve from the Surrealists and the Situationists. Dadaism, then, highlighted the city as a potential art space and encouraged the observer to perceive things in a new way and with a new look. At the same time, Dadaists urged artists to abandon the means of representation that existed so far and also urged them to "transfer" their interest to the urban environment, where things are not predictable but move in the realm of potential and surprise (beginnings of happening in the city). The excessive academicism that led to the distinction of dandaism led to the founding of surrealism based on Freud's psychoanalytic theory of the unconscious. Surrealists developed various actions of automation in the urban landscape, which aimed to bring to the surface their unconscious. They called deambulation a state of hypnosis, through wandering. This was the means by which they believed that one would come in contact with the subconscious side of the area.
"The real journey of discovery does not involve searching for new landscapes, but having new eyes" Marcel Proust
Comments